ZAMANA YENÄ°LMEK.
Ünal SADE / Kamu Yönetimi Uzmanı
Yıl 2006: Telgraf çağının sonu...
30 Ocak 2006 tarihinde Amerikan Western Union Åžirketinin bir müÅŸterisi adına gönderdiÄŸi "Son Telgraf" la 1851 yılında baÅŸlayan "Telgraf Çağı" tarihe karışmıştı.
Western Union Amerika Kıtasının Batısı ile Doğusu arasını birleştiren ilk telgraf hattını 1861'de hizmete vermişti.
1950'li yıllarda dünyanın en büyük telgraf ÅŸirketiydi.
Mehmet Barlas tarih olan telgrafı konu edindiÄŸi "Telgrafın tellerine artık kuÅŸlar konmuyor..." baÅŸlıklı yazısında telgrafın önemli olduÄŸu zamanlara iliÅŸkin ÅŸu satırlara yer veriyordu...
"Diplomasi tarihine ilgi duyanlar, ABD'nin Washington Büyükelçisi George Kennan'ın 22 Åžubat 1946'da Washington'daki DışiÅŸleri Bakanlığı'na gönderdiÄŸi ve bir anlamda "SoÄŸuk SavaÅŸ'ın Teorisi"ni oluÅŸturan raporun, bir telgrafla iletildiÄŸini bilir.
Bizim KurtuluÅŸ Savaşımız'da da, Ä°stanbul'un iÅŸgali telgrafla Ankara'daki Mustafa Kemal PaÅŸa'ya bildiren telgrafçı Manastırlı Hamdi'lerin öyküleri yok mudur?"
Evet telgraf çok önemliydi. Diplomasi için önemliydi, iyi ya da kötü haberlerin ulaÅŸtırılması için önemliydi, düÄŸünlerde, protestolarda önemliydi...
1980'li yılların sonunda Ä°ÅŸ hayatına denetim elemanı olarak baÅŸladığım Ä°stanbul Sirkeci'deki meÅŸhur Büyük Postane (Osmanlı'nın Posta Nazareti) binasında telgrafın ne kadar önemli olduÄŸunu, hem incelemek zorunda kaldığımız kasa kasa telgraf evrakından hem de çeÅŸitli sebeplerle sık sık devlet büyüklerine protesto telgrafları çekmek için toplanan kalabalıklardan anlardık.
Manastırlı Hamdi Bey'in Büyük Postane'nin bodrumunda "Ankara" ile gizilice telgraflaÅŸmak için kurduÄŸu düzeneÄŸin o yıllarda hala yerinde duran izlerini görmek de kısmet olmuÅŸtu.
Yıl 2011: Daktilo tıkırtıları zamana yeniliyor...
Dünyanın çeÅŸitli yerlerinde kapanan daktilo fabrikalarına inat üretime devam eden son daktilo fabrikası Godrej & Boyce Hindistan'daki son fabrikasını kapattı. Genel Müdür Milind Dukle 1990'larda yılda 50 bin daktilo satarken 2010 yılında 800 daktilo satabildiklerini bu sebeple üretimi durdurdukları açıklamıştı. Fabrika kapandı, ellerinde kalan bir kaç yüz daktilo ne oldu bilmiyoruz.
BildiÄŸimiz ÅŸey daktilo fabrikası buzdolabı üretim fabrikasına dönüÅŸmüÅŸ durumda.
1980'li yıllarda maliye, milli eÄŸitim, banka nereye giderseniz gidin koridorlara taÅŸan daktilo tıkırtıları duyardınız ÅŸimdi bu sesleri duymak mümkün deÄŸil. Çocuklar daktiloları müzelerde görebilecek...
E-Kitap ticaretine yenilen kitap mağazası...
2011 yılının temmuz ayına geldiğimizde yeni bir "yenilgi" hikayesi ile karşı karşıyayız.
ABD'de 40 yıldır hizmet veren kitap mağazası zinciri Borders iflas etti..
Borders'in iflası da tam bir zamana karşı yenilme hikayesi...
1971 yılında Tom ve Louis Borders tarafından açılan ilk dükkan kullanılmış kitapların satıldığı bir iÅŸyeriydi.
Sonrasında Borders büyük kitap maÄŸazacılığı konseptini baÅŸarıyla geliÅŸtirdi. ABD'nin pek çok bölgesine yayılan Borders'lerin en büyük özelliÄŸi maÄŸazaların ortalama yarım futbol sahası büyüklüÄŸünde olmasıydı.
2003 yılına gelindiğinde Borders'in mağaza sayısı 1249'du...
1995 yılında Amazon'un internet üzerinden kitap satışıyla baÅŸlattığı yeni trende Borders ayak uyduramadı.
E-kitap ticareti konsepti diÄŸer ürünlere oranla daha kolay büyüyen bir pazardı çünkü. Denemenin, elle tutmanın çok önemli olmadığı bir sektör olan kitap sektörü e-pazarda kolayca büyüdü.
Teknolojik geliÅŸmeler baÅŸ döndürücü bir hızla her gün yeni heyecanlara kapılar açarken her ÅŸeyi deÄŸiÅŸtirmeye devam ediyor. DeÄŸiÅŸimi fark etmeyen ya da direnenler ise devirlerini tamamlayarak ortadan kayboluyorlar.
Telgraf, Teleks, faks... her biri diÄŸerinden kısa ömürlü ürünler olarak tarihteki yerlerini çoktan aldılar. E-ticarete uyum saÄŸlayamayan pek çok sektörde de benzeri geliÅŸmeler devam edecek. Zamanın ruhunu okuyanlar ve önlemini alanlar geliÅŸerek yaÅŸamaya devam edecekler...
Western Union 2006'da Telgraf hizmetine son verdi. Ancak 172 ülkedeki 78 bim bürosuyla "elektronik para transferi" hizmetini vermeye devam edecek. Tıpkı bizim PTT'miz gibi...Nostaljik olarak PTT'nin "T" lerinden birisi "Telgraf"ı simgelemeye devam ediyor ve telgraf PTT gelirleri içerisinde önemli bir kalem elbette teÅŸkil etmiyor. Ancak zamanın ruhunu iyi okuyan yöneticiler sayesinde "Posta Bank" konsepti içerisinde büyümeye ve kar etmeye devam ediyor.
Borders zamanın ruhunu okuyamadı. Okusaydı mevcut uzmanlık alanında çok daha az masraflı olan e-kitap ticareti konsepti içerisinde deÄŸil iflas daha kazançlı bir ÅŸirket olarak yoluna devam ediyor olurdu...
Dünya Gazetesi 25.07.2011
|
