Milliyet gazetesinden Güngör Uras, bir özelleÅŸtirme hikâyesi yazdı. Bir dönem özelleÅŸtirme propagandası yapanlar artık sus-pus oldu. Alkol seversiniz, sevmezsiniz. O baÅŸka bir tartışma konusu.

Türkiye üretimini yok edip, ekonomiyi salt dışarıdan gelecek sıcak paraya dayananlar, bakın bizim kanyağımızı neler yapmışlar. Bizim üzerinde durduÄŸumuz yazısının sonuç bölümü. Güngör Uras hocamızın köÅŸe yazısını aynen aktarıyoruz;

“Gazeteci Kerem Çalışkan, “Hocam, kıyı köÅŸe bakkallarda yassı ÅŸiÅŸe Tekel Kanyağı bulursan al, sakla. Hatıra olur…” deyinceye kadar kanyak üretiminin sona erdiÄŸinin farkında deÄŸildim.
Yıllar önce Mecidiyeköy’deki fabrikada likör ile birlikte üretimine baÅŸlanan kanyak için daha sonra Çanakkale’de fabrika yapılmıştı.

Biraz geç öÄŸrendim. Ama öÄŸrendim ki, Mecidiyeköy Likör Fabrikası nasıl yıkıldı ise Çanakkale Kanyak Fabrikası da yıkılmış.

Tekel’in özelleÅŸtirmesinde alkollü içkiler fabrikalarını satın alan sermaye grubundaki yetkililere sordum. “Likör ve kanyak üretimi ekonomik olmadığı için, üretimine son verdik” dediler.
Yerlisi olsun, yabancısı olsun hiçbir sermaye grubu zarar eden üretimi “vatan için, millet için” sürdürmez. Bu doÄŸru da… Gene de insanın içi sızlıyor.

Tekel’in (1) meyve likörleri (2) kanyağı (3) Ankara Viskisi, tarım ürünlerine dayalı olarak geliÅŸtirdiÄŸi “farklı” ürünlerdi. Tekel ÅŸemsiyesi altında, kâr eden iÅŸlerden, yeni projelerin desteklenmesi ile Türkiye’ye özgü ve farklı alkollü içeceklerin üretimi sürdürülebiliyordu.

Konyak, genç ÅŸarabın en az iki defa damıtılmasıyla elde edilen bir içkidir. Adını Fransa’nın Cognac adlı kasabasından alır. Bu bölgede yetiÅŸen üzümlerden yapılır.

Bazı aileler bayramda ikram eder

Konyak ve likör, Osmanlı döneminden beri Türk halkının sevdiÄŸi iki içki türüdür. Çok evde bayramlarda misafire bayram ÅŸekeri ile meyve likörü ikram edilir. Çok evde soÄŸuk algınlığında çocuklara ve yaÅŸlılara içirilen sıcak çaya konyak katılır.

(Bu nedenle 1940’lara kadar konyak-kanyak eczanelerde satılırmış. Bazı aileler viÅŸne, kayısı, ÅŸeftali likörlerini evlerde hazırlarlardı.)

Tekel konyak üretimine 1930 yılında baÅŸladı. Fransızlar, “Konyak, Cognac kasabamıza ait tescilli bir içkidir” diye uyarıda bulununca (rivayete göre) Atatürk, “Madem insanın içini ısıtıyor, kanı yakıyor, adı Kanyak olsun” demiÅŸ.

Kanyak üretimi Mecidiyeköy Likör Fabrikası’ndan 1962 yılında Çanakkale’ye taşındı. Devlet Baba, Bozcaada ve Çanakkale yöresindeki üzüm üreticilerinin ürünlerini deÄŸerlendirmek için, Bozcaada’da bir sıkım fabrikası yaptırdı. Fransız uzmanlar ise Çanakkale Konyak fabrikasını kurdu.

Bozcaada’da yetiÅŸen üzümlerin suyu adadaki tesiste sıkılıyor, belli iÅŸlemlerden sonra, Çanakkale Konyak Fabrikası’na gönderiliyordu. Bozcaada’daki tesisi özelleÅŸtirmede satın alan Corvus ÅŸaraplarının üreticisi ReÅŸit Soley bana, eski tesisin beton sarnıçlarını gösterdi. Ä°ÅŸlemden geçen üzüm suları bu beton sarnıçlarda saklanırmış. Bozcaada’daki tesiste ÅŸarap veya konyak üretilmezmiÅŸ.

Bize fabrika değil AVM lazım!

ÖzelleÅŸtirmeden az süre önce Çanakkale Konyak Fabrikası’nın 10 distilasyon kulesi yenilenmiÅŸ. Fabrikada üretime son verilince bu kulelere Almanlar talip olmuÅŸlar. Almanya’ya taşımışlar. Fabrika binası satılmış. Satın alanlar binayı yıkmış.

Konyak fabrikası üretimi durdurunca, bu fabrika için üzüm üreten, üzümcülüÄŸe soyunan Bozcaada ve Çanakkale halkı büyük sarsıntı geçirmiÅŸ. Fabrikanın yeri ise Çanakkale Belediyesi’nin başına dert olmuÅŸ. Sadece Konyak Fabrikası’nın yeri deÄŸil, özelleÅŸtirme furyasında kapanan Sümerbank ve Petkim fabrikalarının yerleri de...

Satın alanlar fabrikaların içindeki makineleri satıp, binaları yıkıp, arsasına alışveriÅŸ merkezi veya rezidans dikmek için belediyenin kapısında sıraya girmiÅŸler. Ne yaparsınız? Devir üretme devri deÄŸil, rant devri.

(Üniversitelerimizde araÅŸtırma konusu arayanlara bir önerim var: AraÅŸtırınız bakalım özelleÅŸtirme sonucu Sümerbank, Tekel, EBK gibi kaç kamu kuruluÅŸunda üretim durdu. Makineleri satıldı. Binaları yıkıldı... Da... Yerlerine neler yapıldı?)”