|
|
|
|
 BAKIR KABLONUN EKONOMÄ°SÄ°?Tarih: 2009-11-21 |
|
|
|
BAKIR KABLONUN EKONOMÄ°SÄ°?
Türkiyede ilk kez kablolar üzerinden veri (data) aktarılması standartlarını geliştiren bir grubun içinde standartların oluşumuna katkıyı ilk bizler sağladık desek kesinlikle abartmış olmayız.
TeknisyenliÄŸin veya MühendisliÄŸin günümüzdeki örnekleri gibi 10 günde öğrenilmediÄŸi !!!!! ortamların dışında bir teknik eleman olmanın gerekliliÄŸi olan ölçmeyi adeta yüreÄŸinde özümsemiÅŸ bir elemanıma gittiÄŸi her yerde gördüğü kablolardan en az 10 cm nümune alıp getirmesini söylemiÅŸtim, O’ nun getirdiÄŸi kablolar ile iki büyük kutu kablo numünemiz olmuÅŸtu, ÅŸimdi o kabloların akibetini merak etmiyor da deÄŸilim, ancak pahalı bir kabloyu kestiÄŸinde de iÅŸyeri sahibinin ÅŸikâyeti üzerine iÅŸ yeri sahibini nasıl güçlükle ikna ettiÄŸimizi de hala hatırlarım. Ä°ÅŸte o dönemlerde ülkemizin nadide kuruluÅŸlarından biri olan bir kablo ÅŸirketine nasıl bir kablo imal etmesi gerektiÄŸine yönelik kablo örneklerini Almanya’dan bir ithalatçı vasıtasıyla aldığımız bir kablo örneÄŸi olarak gönderdiÄŸimizi ve bunu imal ettirerek önemli bir binada kullandığımızı çok iyi hatırlıyorum. Yıl 1988 dir ve Türkiye’de ilk kez o zaman ki adıyla PTT Genel Müdürlüğü ülkenin ilk akıllı veri ağı olan TURPAK adıyla bir ÅŸebeke kurmaya baÅŸlamıştı.
Bakır Altın madeninden sonra en fazla iletkenlik sağlayan bir iletken madde olarak geleneksel telekomünikasyon şirketlerinin altyapılarında telefonun ilk icat yılı olan 1876 yılından da önce telgraf sistemlerinin kurulmasında da kullanılan bir iletken türüdür. Elektrik iletkenliği 59.6 × 106 Siemens/m dir. Diğer bir deyişle bir metre bakır kablodan (1 Volt başına) yaklaşık 59.6 × 10 exp 6 Amper iletebilirsiniz. Tabi ki volt değerini artırırsanız bu akım değeri daha da aşağılara inecektir. Bu muazzam akım iletimine neden bakırın metreküp başına düşen 13.6x109 Colomb değeridir. Bu da 1 saniyede 1 amperlik bir akım oluşturmak için elektronların 13.6x10 exp 9 kez yüklenebilme özelliği anlamına gelmektedir. Buna bakırın 1 metreküpünde bulunan 8.60x10 exp 28 atom neden olur ve onu altından sonra ikinci büyük iletken yapar. Altını da altın yapan zaten metreküpünde bulunan atomun en fazla olmasından kaynaklanmaktadır.
Kalkolitik Çağın baÅŸlangıcında taÅŸ ve yontma eserlerden sonra ortaya çıkan bakırın ilk kez obsidyen kullanımı ile Anadolu’da en fazla saf bakırın elde edilmiÅŸ olduÄŸunu arkeolojik bulgular bize bildirmektedir. Gerçekten de bugünkü yaÅŸantımızın kronolojik geliÅŸimi içinde taÅŸ ve toprak, bakır, alüminyum, çelik ve günümüzde ise yavaÅŸ yavaÅŸ silisyum (toprak) temelli cam tencere kullanımına dönüş acaba insanoÄŸlunun tekrar bu döngüyü yaÅŸayarak bakırın deÄŸerini tekrar idrak edeceÄŸine mi yorumlamamız gerekir? Ankara’daki Anadolu Medeniyetleri Müzesinde insanoÄŸlunun el yapımı malzemeleri ilk kez ‘bakırın’ ortaya çıkması ile Kalkolitik çaÄŸdan itibaren ‘silah’ sistemleri ile gerçekleÅŸtirdiÄŸine yönelik yüzlerce obje var.
Bakırın kalay ile dansı ise adeta bir semboldür. Bir masa üzerinde yanan kömür dolu bir ocağın içine ayağındaki pedal ile havayı doldurduÄŸu bir körüğün üflediÄŸi hava ile ateÅŸi ‘horlatarak’ elindeki toz halindeki kalay parçalarını bakır tencereye atarak onu bez ile tencereye sürerek adeta bir sihirbaz hüneri ile çeviren ustanın kaÅŸlarına ve yüzüne sinen kurumun oluÅŸturduÄŸu siyahî tabakayı hala küçük Anadolu kasabalarında görmek mümkündür. Kalayın bakır tencereyi hava ile etki etmesini önleyecek bu önlem aynı zamanda MÖ 3000 li yıllarda tunç veya bronz adıyla da madalyalarda kullanılan bir alaşım yöntemi bakırı sertleÅŸtirmek için aynı zamanda kablolarda da kullanılmıştır.
Veri haberleÅŸme sistemlerinin temelinin ortaya atıldığı 1989 lı yıllarda ITU tavsiyesi olan iki standart M1020 ve M1040, tamamen bir bakır kablonun bir ucundan gönderilen frekansın karşı uçta ne kadar zayıfladığına dayalı olarak günümüzde de olduÄŸu gibi 11 adet ölçüm parametresi ölçümüne dayalı olarak yapılmaktadır. Bu parametreler tamamen FREKANS-ZAYIFLAMA yöntemine dayalı olarak hazır analog ölçerler ile ölçülüyordu. Tabi ki teknisyen maharetine baÄŸlı bu cihazlar insan faktörünü ön plana çıkararak bazılarının ‘tebarüz’ etmesine imkân saÄŸlıyordu. Bugün ( http://www.timesmicrowave.com/cgi-bin/calculate.pl) sitesinde olduÄŸu gibi bir otomatik kablo frekans zayıflamasını ölçen internet siteleri de yoktu.
Anayasanın deÄŸiÅŸmez maddeleri gibi Telekomünikasyonda da kablo ölçümlerinde temel ve ana kural bakır kablo üzerinden gönderilen frekansın kablonun kapasitesi (c) , direnci ( R ) ye baÄŸlıdır. Daha çok kullanılan 0,4–0,5 mm kablo çapına tekabül eden bu deÄŸerleri (pi) rakamı olan (3.14) ile ve daha sonra da kablo üzerinden gönderdiÄŸiniz frekansı (f) ile çarparsanız ve karekökünü alırsanız kablonun birim (km) başına düşen zayıflamasını desibel (db) cinsinden bulursunuz. Elektronik HaberleÅŸme ile ilgili bir formül kitabı hazırlanacak olursa bu formül yazılacak ilk 5 formülün içine girmelidir.
Sayısal sinyallerin bütün dünyada olduÄŸu gibi bizde de bakır kablolar üzerinden iletilmesi 1990 lı yılların başında nedense her ÅŸeyimizi karşılaÅŸtırdığımız Yunanistan’da bile o yıllarda olmayan 64 Kbps lık veri iletiÅŸim hızının iletilmesi ile baÅŸlamıştır. Base band iletiÅŸim olan ‘ses’ frekanslarının iletilmesinin hemen üstünde olan bu iletiÅŸim hızı ilk kez Ankara’nın Pursaklar semtinde bulunan Sabah gazetesi matbaasına baÄŸlantı için kurulmaya çalışılırken hattın çalışmaması üzerine o zamanlar fiber-optik kablo çekilmesi ile sorun çözülmüştü. Bu ilk deneyimden sonra zamanında hızların Mercedes' i olan ' 64 Kbps’ lık hız artık ÅŸehir içinde iÅŸ yerlerine peynir ekmek gibi satılır olmuÅŸtu. Öyle ki böyle bir müracaat gelse de ölçmeye gitsek diye kendi kendimize hayıflanırdık.
Bakırın altına dönüşü olarak nitelendirilen yüksek hızlı devrelerin ilk adımı olan 64 Kbps lık kiralık hatlardan sonra ortaya ilk çıkan ISDN eriÅŸimi olmuÅŸtur. Bu teknolojinin ardından ise XDSL hizmeti ‘bakırın altın madenine’ çevrilmesine öncülük etmiÅŸtir. Ama görülüyor ki ADSL in de bakıra yaÅŸattığı bu saltanatı üzerinden daha hızlı hizmet vermesine raÄŸmen Kablo Ä°nternet fiber-optik ve koaksiyel kabloya yaÅŸatamamıştır. Kablo Ä°nternet mi ? XDSL mi? (bu savımızı BTK nın yayınladığı BiliÅŸim raporunda da görmek mümkündür Kablo Ä°nternet oranı AB ülkelerinde %15,3 ler civarında iken bizde %1,8 civarındadır) acziyeti ve de pazarlama yoksunu yaklaşımlar ve politikalar sonucunda bugün XDSL eriÅŸimi ile pazara nedense serbestleÅŸmenin baÅŸladığı 2003 yılı sonunda eÅŸ zamanlı olarak girmeyerek gecikme ile pazara giren 3G ve ne zaman gireceÄŸi belli olmayan WiMAX eriÅŸimi ile Wi-Fi eriÅŸimi yakınsaması (convergence) Intel’in çıkardığı Rosedale çipleri ile laptoplara monte edilirken biz hala bir ‘teknoloji politikamızın ‘ olmadığından haklı olarak yakınıyoruz. Belki de dünyada elektronik haberleÅŸme (bundan böyle telekomünikasyon ismi yerine AB ve bizim de kanunumuzdan dolayı bu terimi kullanmak zorundayız) eriÅŸim teknolojisinin öncülleri olan Mobil eriÅŸimin DVB-IP, UMB ve HDTV-IP eriÅŸimlerinin OFDM e teknolojik olarak yöneldiÄŸini göremeyip 3G yi pazara sürme yerine OFDM bazlı LTE ye geçerek WiMAX ile yakınsamayı hedeflemediÄŸimizi sorgulayamamamız gibi.
Peki bakır kablolar ne olacak. Aşağıdaki analizi lütfen dikkatlice okuyunuz.
Bakırın değeri Londra Metal Borsasına göre yaklaşık 4500 TL/ TON dur.
Bugün Türkiye telekomünikasyon altyapısı için yeraltında yaklaşık 20 Milyon aboneye karşılık gelen 4 Km yerel döngü uzunluğu hesabı ile toplam 80 Milyon Km bakır kablo olduğu tahmin edilebilir. Bu rakam daha yüksektir ancak biz yine de bu iyimser yaklaşımı yapalım ve bakırın değerini hesaplayalım.
Varsayalım ki 10 çiftlik (per) 0,4 mm çapında kablolar ev veya işyerleri telefon aboneleri ile telefon santralları birbirine bağlansın.
20 Milyon abone için 2 Milyon adet 10 luk kablo gerekir.
10 luk kablonun Km başına ağırlığı 75 Kg dır. (Kaynak: Emek Kablo)
Bu varsayınlara göre bizim 2 Milyon adet 10 luk kablomuz 4 Km lik yerel döngü ile toplam 8 Milyon Km kablomuz vardır.
16 Milyon Km 0,4 mm 10 luk kablonun ağırlığı 8 Milyon x 75 = 600.000.000 Kg eder. Bu da 600.000 Ton etmektedir.
O halde toplam kablo değeri 600.000 TON X 4500 TL = 2. 700.000 TL = 1.8 Milyar $ eder.(Bakırdaki fireler tabi ki bu rakamdan düşülmeldir, fireler dikkate alınmamıştır.)
Bu rakam sadece iyimser tahmin ile 20 Milyon telefon abonesi için hesaplanmıştır. Gerçek rakamı bulmak için bunun iki katını düşünerek Türkiye’de yeraltında yatan bakır kablo potansiyelini tasavvur edebilirsiniz. Tabi bu rakam defter deÄŸeridir hele bir de yer altını kazmaya baÅŸlayınca asfalt, işçilik, trafiÄŸi engelleme...vs maliyetlerini de eklerseniz ulaÅŸacağınız peÅŸtemaliye deÄŸerini tasavvur dahi edemezsiniz. Åžebeke mühendisleri böyle hesaplamazlar onlara sorarsanız 20 Milyonu direkt olarak per maliyeti olan 150 $ ile çarparlar. Bu yaklaşım yıllar önce TT nin birim telefon abone deÄŸeri olan 3000 $ ı abone sayısı ile çarparak TT nin deÄŸerinin hesaplanması gibi bir ekonomik büyüklük te sunmaktadır bize.
Ä°ÅŸte bu potansiyelin önce XDSL ile kısmen ‘altın’ a ÅŸimdi ise 3G ile havaya gitmesi halen dünyada lisansları hızla verilen WiMAX lisansları bizde de verilmeye baÅŸlar ise bakır kabloların ne olacağını ÅŸimdiden planlamak gerekir.
Şimdi dünyada bütün telekomünikasyon operatörleri bu konuları tartışıyor.
S. Vedat Karaarslan
|
|
|
|
| Bu Haber 4534 defa okunmuÅŸtur. |
|
|
|
|
