POSTA ÇALIŞANLARININ MÜCADELE TARİHİNDEN

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ. İlk memur örgütlenmesini Posta İdaresi Memurları yapar ve 1917 yılında da Amerikan Kongre’since tanınırlar. 20 Mart 1970 tarihinde ise Amerika Posta Çalışanları büyük bir grev yapar ve mektup dağıtımına çıkmazlar. 167.000 PTT çalışanın katıldığı eylem son derece etkili olur ve Başkan Nikson derhal olağanüstü hal ilan eder. (Demek ki grevleri ertelemenin en iyi yolu olağanüstü hal ilan etmek miş…) Halkın yoğun desteğini alan grevi kırmak için askeri birlikler görevlendirilir ve grev süresince sadece Newyork Postanesin’de 2.500 asker çalıştırılır. Ayrıca da 16.000 Ulusal Muhafız gerektiğinde görev almak üzere hazır bekletilir. (1)

İNGİLTERE. İlk tanınan Devlet Memurları (personeli) Sendikasını 1906 yılında posta çalışanları kurmuştur. Zor çalışma koşulları altında görev yapan postacıların bu ilk hamleyi yapmasında dönemin postadan sorumlu bakanı Sidney Buxton’un konuya yaklaşımının da önemli bir payı bulunmaktadır. Bakan posta memurlarının usulüne uygun olarak kuracakları birliklerin temsilcileri ile görüşmeye hazır olduğunu bildirmiştir. Bu yaklaşım posta memurlarına daha da bir cesaret vermiş ve İngiltere’de ilk memur örgütlenmesini yaratmışlardır. Diğer devlet memurlarına ise bu hak ancak 1927 yılında tanınmıştır.

AVUSTURALYA. 1965 yılında PTT çalışanları “haftada beş gün çalışma hakkı” için bir kampanya başlatırlar. Çünkü hem devlet daireleri, hem de federal hükümete bağlı daireler Pazartesi – Cuma olmak üzere beş gün açık olmasına rağmen posta çalışanları resmi hafta tatilinde de çalışmak zorundaydı. Cuma akşamı hafta çalışmasının son bulması için başlattıkları kampanyalarına 100.000 destek imzası alırlar. Sendikanın bu girişimi uluslararası PTT Çalışanları Sendikaları üst birliği tarafından da destek görmüştür. (2)

PORTEKİZ. 1979 yılında hükümetin ücret artışlarının oranını %18 ile sınırlayarak vergi oranlarını artırmak istemesi üzerine telefon idaresi çalışanları greve çıkarlar. (3)

İSRAİL. 1962 yılında 16–25 Eylül tarihleri arasında Postacılar greve çıkarlar ve eyleme 1356 çalışan katılmıştır. (4) 1978 yılında ise % 40’lık ücret artışı taleplerinin karşılanmaması üzerine yaklaşık 5.000 PTT çalışanın katıldığı çok etkili bir grev gerçekleşir. Posta dağıtımının tamamen durması üzerine hükümet askerlerden kurduğu bir ekiple grevi kırarak dağıtım hizmetlerini yürütmeye çalışır. (5)

YUNANİSTAN. 1966 yılı yaz başlarında ücret artışı ve daha iyi çalışma şartları taleplerine kulak asılmaması üzerine 23 Haziran tarihinde yaklaşık 60.000 posta çalışanı greve çıkar. Hükümet ise çok etkili bir karşı hamle yapmak ister. Grevi bitirmek için grevcilerin tamamını ki çoğunluğu posta dağıtıcısıdır askere almak ister. Posta Hizmetleri Federasyonu İdare Kurulu da hükümetin bu emrine uyulması gerektiğine karar verir. Ancak sendika bu talebe şiddetle karşı çıkarak, bunun grev özgürlüğünü ortadan kaldırdığını söyler ve kabul etmez. Grev nedeniyle posta dağıtım merkezlerinde 15.00 ton gönderi birikmiştir. (6)

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ. Kıbrıs Türk Telekomünikasyon İşçileri Sendikası TEL-SEN 1979 Aralık ayında taleplerinin kabul edilmemesi üzerine grev kararı alır. Ancak Bakanlar Kurulu, grevin haklı nedenlere dayanmadığı ve toplu iş bırakmanın ülke güvenliği ile ekonomisini tahrip edeceği gerekçesiyle üç ay süreyle ertelenmesine karar vermiştir. (7)

* 1995 yılında Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Kamu Yönetimi Uzmanlığı mezuniyet tezim olan “PTT’de İşçi ve Memur Örgütlenmesi” adlı çalışmayı yaparken tezimin sonunda ek bir bölüm olarak yer almasını düşünmüştüm bu konunun. Buna uygun olarak bazı ön araştırma ve çalışmaları da yaptığım halde tez danışma kurulu tarafından, çalışmanın bütünlüğünü bozabileceği endişesiyle uygun görülmeyen bu başlığı günün birinde genişletme amacıyla geri çekmiştim.

Ancak şu ana kadar bu konunu üzerine yeniden yoğunlaşabilmiş de değilim. Bu veriler ve örneklemeler aslında son derece yetersiz olmasına rağmen bence çok önemli iki şeyi bize göstermektedir. Birincisi, dünyada memur statülü olarak çalışanlar içerisinde ilk örgütlenme ihtiyacını hissedenlerin posta çalışanları olduğu gerçeğidir. İkincisi ise, yukarıda aktarmaya çalıştığımız kısıtlı örneklerde de görüldüğü üzere devletlerin posta çalışanlarının eylemlerini çok önemsediği ve buna tepkilerini askerleri göreve çağırarak gösterdikleridir.

Peki, dünyada kamu çalışanları içerisinde neden ilk örgütlenme ihtiyacın PTT’ciler hissetti dersiniz? Devlet aygıtında onca hizmet ve kurum varken neden PTT çalışanları? Bu sorunun bana göre yanıtı çalışma koşullarının ağırlığında ve işçi statülü çalışanların sendikaları aracılığıyla bazı sosyal haklarını güvence altına almalarını sağlamalarında yatmaktadır. Örgütlü mücadelenin işçilere kazandırdığı ilave hakların ve ücret artışlarının bunda özendirici rolü büyük olsa gerek.

Bunun yanında devleti yönetenlerin kaynak dağıtımında, asker ve polis gibi kendi güvenliklerini sağlayanlara, kendi ideolojileri doğrultusunda eğitim verenlere, ülkenin her tarafında tahsilât yapan maliye / vergi memurlarına vb. göre posta çalışanı memurlara daha az ücret artışları yapması da asıl nedenlerden biri olmalı. Diğer memurlara göre bedenen çalışmalarının daha çok olmasının, sırtında çuvallarla dağıtıma çıkmalarının onları, yani posta dağıtıcılarını işçiliğe daha bir yakınlaştırdığı da muhakkaktır.

DÜNYA’DA POSTA ÇALIŞANLARININ MÜCADELE TARİHİNDEN ÖRNEKLER 2

İNGİLTERE.

---Ekim 2003’de Londra'daki postacıların ücret artışı talebiyle başlattıkları greve diğer bölgelerdeki meslektaşlarının destek vermesiyle posta hizmetlerini felç eder. 20.000 postacının katıldığı grev, sendika ile Kraliyet Posta Servisi arasında anlaşma sağlanması üzerine Kasım ayı başında sona erer. (Evrensel. 3 Kasım 2003) --- Aralık 2008’de postacılar, tebrik kartları ve hediye paketlerinin gönderiminin arttığı Noel döneminde 24 saatlik grev yapma kararı alırlar. (Yeni mesaj.14 Aralık2008)
---Haziran 2009’da İngiltere ve İskoçya'da çok sayıda postacı, işverenle arasındaki kadro ve çalışma koşullarından doğan anlaşmazlık yüzünden iki günlük uyarı grevi yapar. İletişim Sektörü Çalışanları Sendikası (CWU) Londra'daki 8.000 posta dağıtıcısının bu sabahtan (16 Haziran) itibaren başlattığı greve yarın da İskoçya'daki çalışanların katılacağını bildirdi. ( Anadolu Ajansı. 19 Haziran 2009 Cuma)

---Ekim 2009’da posta çalışanları iki gün daha greve çıkarlar ve bu grev ülkede posta bildirimlerinin yüzde 40'ın da gecikmeye, 30 milyondan fazla mektup ve kargonun da dağıtım merkezlerinde birikmesine neden olur. Grevden bekledikleri sonucu alamayan "Royal Mail" çalışanları, bir hafta sonra 29 Ekim tarihinden itibaren üç gün daha grev yapmaya karar verirler. (Royal Mail:Kraliyet Posta Hizmetleri olarak İngiltere ve Britanya da hizmet veren posta teşkilatıdır)

--1970 yılında ABD Posta Servisi, Kongre üyeleri postacılara yüzde 4, kendilerine de yüzde 41 zam yapınca greve başladı. (http://gercekamk.com/abd-kongresi/. Grevin tam tarihi bilgisi yok)

---22 Nisan 2008 tarihinde postacılar ücret artışı talebiyle çoğu eyalette uyarı grevi düzenler ve grev nedeniyle on binlerce mektup ve paket sahiplerine alıcısına ulaştırılamaz.

---8 Haziran 2015 tarihinde Deutsche Post şirketi çalışanları süresiz iş bırakma eylemine çıkar. Alman Posta İdaresi'nde sözleşmeli olarak çalışan 110 bin çalışandan 30 bin sendika üyesinin katıldığı grev yaklaşık 4 hafta sürer.Talepleri aylık maaş ücretlerine yüzde 5,5 zam ile haftalık çalışma saatlerinin 38,5'den 36 saate düşürülmesidir. Bad Neuenahr kentinde yaklaşık 40 saat süren müzakere sonunda taraflar, 140 bin sözleşmeli personel için bir kereye mahsus 400 euro ödenmesi, ve gelecek yıldan itibaren yüzde 2 ve 2017 Ekim'de tekrar 1,7 ücret zammı yapılması konusunda uzlaşma sağlanması üzerine 6 Temmuz 2015 tarihinde greve son verilir. Sendika yönetimi düşük ücretle grev kırıcısı olarak çalıştırılmak istenen, ama bunu reddeden üniversite öğrencilerinin oyuna gelmediği açıklayarak, Alman Öğrenci Parlamentosu'na teşekkür eder.

---22 Eylül 2009 tarihinde L’Humanité gazetesi “Posta İdaresi Hepimizin Davası !” manşetiyle yayınlanır. Habere göre Ekim ayı ortasında meclise sevk edilecek olan “Posta Reformu” yasa tasarısı kamu kuruluşunun “kamu hizmeti” oluşu özelliğini değiştirmeden kısmi bir özelleştirmeyi öngörmektedir. Sektörde örgütlü 5 sendikanın çağrısıyla çalışanların özelleştirmeye karşı meclis görüşmesine kadar greve gitmeye karar verdiği bildirilmektedir.

---Eylül 2013’te çalışma saatlerinin azaltılması ve maaşların artırılmasını talebiyle greve çıkan 115.000 posta çalışanı hükümet tarafından maaşlarını kesmekle tehdit edilir. Ancak çalışanların örgütlü olduğu sendika greve devam kararı alır.

---27 Kasım 2014. Ekonomik krizden etkilenen posta sektörü çalışanları tüm ülkede greve çıkarlar. Grev dolayısıyla başkent Madrid’de toplanan postacılar, şehir merkezinde büyük bir gösteri düzenlerler. 2008 yılından bu yana İspanya genelinde işini kaybeden postacıların sayısının 20 bini bulduğu, gelecek yıllar için ise 14 bin kişinin daha sektörden çıkarılmak istendiğinin planlandığı belirtilmektedirler. Sendika yetkilileri eğer anlaşma sağlanmazsa 22-23 Aralık’ta da tekrar greve gidileceğini açıklar. İspanya genelinde yapılan greve katılımın yüzde 80 civarında olduğu bildirilmiştir.

---Mayıs 2009. Ülke genelinde yükselen protesto dalgasına posta çalışanlarının da greve çıkarak dahil olduğu bildirilmektedir. 7 Mayıstaki protestolara 5.000’nin üzerinde posta çalışanının katıldığı, polisin tüm tehdit ve engellemelerine rağmen grevlerin 187 Myıs’tan 23 Mayıs tarihine kadar devam ettiği bildirilmektedir. Grevin en yoğun olarak yaşandığı yer ise Nil deltasında ki Kafr al Shayk merkezidir.

Devlet tarafından kontrolü tam olan posta çalışanları sendikası, hareketi sabote etmeye, engellemeye çalışmış ve grev kırıcılığını bizzat örgütlemiştir. Bu da yetmemiş, eyleme katılan üyelerinin sendika üyeliğini düşürmüş ve işverenle işbirliği yaparak, militan / öncü işçilerin sürgünlerini çıkarttırmıştır. Ancak tüm bu baskılara rağmen çalışanlar geri adım atmamış ve eylemlerine devam etmişlerdir.

1-Türk-İş Dergisi, Sayı 85. Mart 1970. S.28. / Sendika Gazetesi (PTT Hizmetlileri Sendikası, Adana), Sayı 1. Nisan 1970.

4- A. Hayreddin Kalkandelen. “İsrail Personel Yönetimi”. Başbakanlık Devlet Personel Dairesi Yayını. No.17, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1967. S.33.

8- “Dünyada Posta Çalışanlarının Mücadele Tarihinden Bazı Örnekler 2” başlıklı bölümde yer alan bilgiler tamamen internet ortamından sağlanmış olup, eylemlerin başlangıç ve bitiş tarihlerinde bir iki günlük kaymalar olabilir. Ayrıca bu eylemlere karar alan örgütlenmelerin tam adları, eylemlerin amaçları ve sonuçları, katılan sayıları gibi bilgiler de yetersizdir. Ancak yine de bu alanda çalışma ve araştırma yapmak isteyenlere belirli bir ön bilgilendirme sağlayacağı düşüncesiyle yazıya eklenmiştir.