E-DEVLET (e-Government)
Teknik altyapısı & İşlevsellikleri

Günümüzde, toplumda, bireylerin ve kurumların sürekli gündemlerini meÅŸgul eden, konulardan biride e-Devlet, uygulamalarıdır.

Elektronik iletiÅŸimin, hızlı ve saÄŸlıklı bilgi elde edebilme imkânlarından faydalanma isteÄŸi, ÅŸeffaflık, tam rekabet ortamını oluÅŸturma özellikleri, e-Devlet uygulamasını tüm Dünyada yaygınlaÅŸtırma ihtiyacını doÄŸurmuÅŸtur.
e-Devlet uygulaması, toplumun bireylerinin, bireysel veya tüzel, Devlet ile her türlü iliÅŸkilerini bulundukları yerden, istedikleri anda aracısız (Self Servis) sürdürebilmelerini kapsar.

Ülkemiz insanları da son kullanıcı düzeyinde, biliÅŸim toplumu özelliklerine uygun olarak, bilgi teknolojilerini kullanmaya büyük bir istek içerisindedir. Bireysel ve tüzel, kiÅŸilerin istedikleri anda, istedikleri yerden bilgiye eriÅŸmeleri ve iÅŸlem yapabilmeleri, e-Devlet ve e-Ä°ÅŸ uygulamalarında kendisini bulur. Ancak, efektif çalıştırılabilecek ve faydalanılabilecek bir e-Devlet uygulaması, kapsamının iyi bilinmesini gerektirir.

Ülkelerin, e-Devlet yapılanmalarını, gerçekleÅŸtirme nedenleri; devleti ÅŸeffaflaÅŸtırmak, vatandaÅŸların hayatlarını kolaylaÅŸtırılmak, yaÅŸam kalitesini arttırmak, devletin hantallıktan kurtarılarak, hızlı, etkin ve kesintisiz, iÅŸleyiÅŸ yapısına kavuÅŸturmaktır.

e-Devlet uygulamaları bir iÅŸ yapma biçimidir. Ancak, iÅŸ yapma biçimi kamu yararı gözetiyor ise, e-Devlet uygulamasıdır. Åžayet iÅŸ yapma ticaret amacı güdüyorsa, e-iÅŸ uygulamasıdır. Bu iki uygulama, gerçekleÅŸtirme amaçlarına göre farklılık arz eder. E-Ä°ÅŸ uygulaması CRM (Customer Relationship Management / MüÅŸteri Ä°liÅŸkileri Yönetimi) kavramı içinde yer alır.

e-Devlet, Devletin vatandaÅŸlara karşı yerine getirmekle yükümlü olduÄŸu görev ve hizmetler ile vatandaÅŸların devlete karşı olan görev ve hizmetlerinin karşılıklı olarak elektronik iletiÅŸim ve iÅŸlem ortamlarında kesintisiz ve güvenli olarak yürütülme iÅŸidir.

e-Devlet uygulamalarını gerçekleÅŸtirebilmek, öncelikle tüm Devlet kurumlarının, otomasyon alt yapılarını oluÅŸturmayı gerekli kılar. DiÄŸer bir deyiÅŸle, kurumların, otomasyon alt yapılarını kurmadan, IT (Information Technology / Bilgi Teknolojilerini) kullanmadan, e-Devlet uygulamasından, söz etmeleri mümkün deÄŸildir.

Kurumlar kendi otomasyon alt yapılarını, proje bazlı kendi içlerinde gerçekleÅŸtirir. Tüm Devletin otomasyon alt yapısını tek bir merkezi proje ile hayata geçirmesi mümkün deÄŸildir. Devlet bu yapıyı, tek bir proje ile oluÅŸturmaz / oluÅŸturamaz.

e-Devleti hayata geçirebilme konusunda, Ä°ktidarlar, e-Devleti oluÅŸturacak unsurları açısından düzenleyici görev üstlenir. Bu konu kamuoyu tarafından yanlış anlaşılmamalıdır.

Ä°ktidarların oluÅŸturacakları birimlerinin en önemli görevi, Kurumlar arasında süreçlerin teknoloji ve altyapıdan bağımsız entegrasyonunun gerçekleÅŸtirilmesini saÄŸlanmaktır.

Devlet, e-Devlet uygulaması için, öncelikle tüm kurumlarının, bilgi katmanlarının oluÅŸturulmasından, daha sonra denetlenmesinden, güvenliÄŸinden ve özellikle koordinasyonundan sorumludur. Dolayısı ile Devletin, e-Devlet uygulaması, ancak zor bir süreç sonrasında oluÅŸturulabilir.

VatandaÅŸ, bilgilenmeyi ve bunların sonuçlarına göre, yapacağı iÅŸlemlerini, Devlet kurumlarının oluÅŸturacakları bilgi katman üzerinden gerçekleÅŸtirir. Temel olarak kurumların bilgi katmanını oluÅŸturma zorunluluÄŸu, e-Devlet uygulamaları için, olmazsa olmaz koÅŸuldur. Bilgi katmanı ise, vatandaÅŸ ile Devlet arasında iÅŸlemlerin gerçekleÅŸtirileceÄŸi veritabanlarıdır.

Devlet, Kurumların bilgi katmalarını hayata geçireceÄŸi otomasyon projeleri sırasında oluÅŸturur. Bu projeler temel olarak, Kurumsal Kaynak Planlama / Yönetim Bilgi Sistemi ve Dokümantasyon ve ArÅŸiv Yönetim Sistemi vb. Projeleridir.

Devlet, e-Devlet uygulaması için, Kurumsal Kaynak Planlama / Yönetim Bilgi Sistemi ve Dokümantasyon ve ArÅŸiv Yönetim Sistemi projelerini, her kurum için, tek, tek ve entegre bir yapıda oluÅŸturur. Daha sonrada kurulacak e-Devlet yapısının, mimarisi, güvenliÄŸi, sistemin standartlarının belirlenmesi ve denetlenmesi sürecine geçilir. Devlet, burada, tüm bunların koordinasyonunu saÄŸlanmakla yükümlüdür.

e-Devlet uygulaması, Devlete, veri toplama ve depolama, kurum içi ve kurumlar arası, bilgi paylaşımı, son kullanıcıdan, admin düzeyinde yetkilendirme, roller verme, güvenlik, performans, sistem denetimi ve yönetimi, bilgilerin güncellenmesi gibi, sorumluluklar yükler. Hatta bununla da kalmaz, kurumlar arası bilgi paylaşımı gerektirdiÄŸi durumlarda kurumların sistemleri arasında bilgi replikasyonunu (Bilgilerin Karşılıklı Yenilenmesi) gerekli kılar. Bu noktadan itibaren, kurumların bilgi sistemlerinin, koordinasyonu ve denetlenmesini, “nasıl bir mimari yapı içersinde gerçekleÅŸtirileceÄŸi” sorusu gündeme gelir. Yani kurulacak mimari, tek denetleyicinin olduÄŸu “merkezi yapımı?” veya aÅŸağıda her kurumun kendi bilgi sisteminden sorumlu olduÄŸu “federe yapımı?” (Åžekil – 1 Federe Yapı) oluÅŸturulacaktır.

Örnek olarak verilen yapıda, Bireyler, ÅŸirketler, üreticiler ve Devlet, Devletin tüm kurumları, bilgi sistemleri ile Inter aktif iliÅŸki içersindedir. E-Devlet uygulamasının içersinde yer alan kurumlar, Genel olarak; Ä°ç iÅŸleri, SaÄŸlık, Vergi, Tapu, EÄŸitim, Sosyal Güvenlik, SaÄŸlık, Adalet, vb. sayılabilir.


Devlet, e-Devlet hizmetini kullanıcılara Internet aracılığıyla aracısız verir. Kamu kuruluÅŸlarına ait verilmekte olan ve verilecek olan hizmetler, Portal (Büyük Kapı) aracılığıyla tek noktadan saÄŸlanır. (Åžekil - 2). Ülkemizdeki e-Devlet Kapısı uygulaması da tek başına e-Devlet uygulaması deÄŸildir.
e-Devlet uygulamasında, bireyler ve tüzel kiÅŸiler, aracısız Internet tabanlı (Portal) ile, birden çok uygulamayı, saÄŸlıklı güvenli ve hızlı anında yapabilirler.
Devlet, e-Devlet uygulaması ile aÅŸağıdakilere benzer iÅŸlemleri gerçekleÅŸtirebilir.
• Kurumlar arası iÅŸlemler (Emniyet / Nüfus Ä°ÅŸleri),
• Sosyal güvenlik uygulamaları (Emekli sandığı, SSK, BaÄŸkur),
• SaÄŸlık uygulamaları (Hastaneler - Eczaneler),
• Elektronik oy verme iÅŸlemleri,
• Kayıt, müracaat,
• Kamu ihale Takip,
• VatandaÅŸlık hizmetleri (doÄŸum, vefat, miras)
• Turizm Bakanlığı ÅŸikâyetler, baÅŸvurular,
• …


Gerek merkezi yapı, gerekse federe yapının oluÅŸturulması sonrasında, teknolojik olarak belirli standartların saÄŸlanması, sistemin efektif çalıştırılabilmesi için, zorunludur.

e-Devlet uygulamasında, ÅŸirketlerin ve kamu kuruluÅŸlarının otomasyon projelerini gerçekleÅŸtirememiÅŸ olmaları, hatta iliÅŸkide bulundukları diÄŸer ÅŸirket ve kamu kurumlarının, otomasyon alt yapılarının oluÅŸturmamış olmaları, gereklilik durumunda, e-Ä°mza uygulanabilirliÄŸini de mümkün kılmaz.

Hasan TAÅžPINAR
ERP Proje Yöneticisi
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Kaynak: Meteksan Sis. ve Bil. Tek. A.Åž., Microsoft, Sun Mic. Ltd. Åžti., Amdocs, CBOSS, ZTE Co., IBM Türk, Oracle Bil. Sis. Ltd. Åžti., Simens SBS A.Åž., Sofrecom, T-Systems Bil. Tek. A.Åž., Firmaları, E-Devlet, CRM çözüm yaklaşımı ve diÄŸer yayınlar, Ä°NCE Murat DPT May. 2001, SAMAST Yüksel TURKTRUST